Η μυθική Τροία σήμερα

Και μια έκθεση στη Στουτγάρδη “Τροία – μύθος και πραγματικότητα” Που είχε εγκαινιαστεί το 2008

Μετά από δεκαετή πόλεμο, οι Έλληνες ξεγελούν τους Τρώες με τον περίφημο Δούρειο ίππο που τον σέρνουν μέσα στα τείχη και από μέσα του ξεπηδούν ο Οδυσσέας με τους πολεμιστές του.

Η άλωση της Τροίας είναι πια γεγονός.

Τη δυνατότητα να περιδιαβούν στο «σκηνικό» του Τρωικού Πολέμου, ακόμη και να φανταστούν το σημείο όπου ο Όμηρος τοποθέτησε τις μάχες, έχουν οι επισκέπτες στον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας που βρίσκεται στη βορειοδυτική Τουρκία, πολύ κοντά στα στενά του Ελλησπόντου, στην επαρχία Τσανάκκαλε. Εξαιτίας της θέσης της, για 3.000 χρόνια η Τροία αποτέλεσε ένα σημείο αδιάκοπης εγκατάστασης και ανοικοδόμησης, γεγονός που είναι εμφανές από τα ερείπια πλίνθινων κατοικιών χιλιάδων χρόνων. Κατά την ανοικοδόμηση δηλαδή ανά τους αιώνες, ισοπέδωναν τις παλιές κατοικίες και πάνω τους έφτιαχναν νέες, κάτι που εξηγεί τα 9 διαφορετικά στρώματα της πόλης, εμφανή στους επισκέπτες.

Τα οικιστικά επίπεδα που είναι αριθμημένα από το 1 ως το 9 με βάση την παλαιότητα των ευρημάτων, χρονολογούνται περίπου από το 3000 μέχρι το 1300 π.Χ. Πρόσφατα ωστόσο, ο επικεφαλής της ανασκαφής, καθηγητής Ρουστέμ Ασλάν, όπως εξήγησε σε δημοσιογραφική αποστολή που επισκέφτηκε πριν από λίγες μέρες τον χώρο, νέα ευρήματα τοποθετούν την ίδρυση της Τροίας τουλάχιστον 600 χρόνια νωρίτερα από ό,τι γνωρίζαμε, περίπου στο 3500 π.Χ. «Πλέον, έχουμε καταχωρήσει ακόμη ένα επίπεδο, την Τροία 0» είπε ο Τούρκος αρχαιολόγος, εξηγώντας πώς η Τροία καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε πολλές φορές εξαιτίας πολέμων, σεισμών δονήσεων και άλλων φυσικών καταστροφών.

Οι ανασκαφές στην αρχαία πόλη πραγματοποιούνται περισσότερα από 150 χρόνια και έχουν φέρει στο φως πολλές φάσεις της ιστορίας της Τροίας. Οι συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1870 από τον Γερμανό αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν και συνεχίζονται μέχρι σήμερα με υπεύθυνο τον κ. Ασλάν ο οποίος είχε συνεργαστεί στενά με τον προκάτοχό του, υπεύθυνο ανασκαφής, Μάνφρεντ Οσμάν Κόρφμαν (Manfred Osman Korfmann), η οικογένεια του οποίου δώρισε όλα του βιβλία με θέμα την Τροία και φιλοξενούνται σε βιβλιοθήκη στο Τσανάκκαλε.

«Πλέον εργαζόμαστε στην ανασκαφή με μια διεθνή ομάδα ερευνητών από ευρωπαϊκές χώρες» αναφέρει ο Ρουστέμ Ασλάν.

Είναι αληθινή η ιστορία του Ομήρου; «Εργάζομαι στην ανασκαφή εδώ και 30 χρόνια και φυσικά δεν μπορείς να αποδείξεις 100% ότι ο Ομηρος υπήρξε και ο Τρωικός πόλεμος έχει γίνει» λέει ο Τούρκος αρχαιολόγος, εκτιμώντας όμως ότι επρόκειτο για αληθινό πρόσωπο και πραγματικό γεγονός. «Αν μελετήσεις τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα γραπτά του Ομήρου, πιστεύω ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Αν παρατηρήσεις δε την γεωγραφική θέση της Τροίας, καταλαβαίνεις ότι με τον κατάκτησή της, ελέγχεις τα Δαρδανέλλια, την Μαύρη θάλασσα και το θαλάσσιο εμπόριο από το Αιγαίο».

Το μουσείο της Τροίας

Χτισμένο σε ένα εντυπωσιακό, κυβικό σχήμα, το μουσείο της Τροίας που βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης, άνοιξε το 2018 και εκθέτει σε επτά τμήματα αντικείμενα από την περιοχή και από μερικές άλλες κοντινές αρχαίες πόλεις και νησιά. Στους χώρους του Μουσείου, συνολικής επιφάνειας 3000 τ.μ, φιλοξενούνται περίπου .000 ευρήματα από την Τροία και την περιοχή της Τρωάδας χωρισμένα σε 7 θεματικές ενότητες/περιόδους σε 4 ορόφους. Το μουσείο κατέκτησε το 2020 και το βραβείο «Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς».

Ο Δούρειος ίππος και Χόλιγουντ!!!

Στον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας δεν θα μπορούσε να λείπει και ένα ομοίωμα Δούρειου ίππου, ένα ξύλινο άλογο σε μεγάλες διαστάσεις που άλλοτε ήταν επισκέψιμο και στους εσωτερικούς του χώρους αλλά πλέον, έχει απαγορευτεί η πρόσβαση. Ένα μεγαλύτερο ξύλινο άλογο, «διαφημίζει» την Τροία και στο Τσανάκκαλε, την επαρχιακή μεγαλούπολη στη νότια ακτή των Δαρδανελίων, που απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα από την αρχαία Τροία. Το άλογο- απομίμηση του Δούρειου ίππου, χρησιμοποιήθηκε στην αμερικάνικη ταινία «Τροία», που σκηνοθέτησε το 2004 ο Βολφγκανγκ Πέτερσεν, με πρωταγωνιστή τον Μπραντ Πιτ στον ρόλο του Αχιλλέα.

Το Εθνο-Χωριό

Λίγο έξω από τον αρχαιολογικό χώρο της Τροίας, βρίσκεται το χωριό Τσιπλάκ (Çıplak) που έχει μετατραπεί σε «Εθνο-Χωριό», προβάλλονται δηλαδή ιστορικά και πολιτιστικά στοιχεία της περιοχής. Εξωτερικοί τοίχοι σπιτιών έχουν γεμίσει με ζωγραφιές, αναδεικνύεται και έχει γίνει επισκέψιμο ένα σπίτι που φιλοξενούσε εργάτες της ανασκαφής της Τροίας τον περασμένο αιώνα, ενώ ως τόπος όπου βρίσκονται ίχνη της παραδοσιακής γεωργίας, σχεδιάστηκε ένας χώρος διαβίωσης που μεταφέρει την ιστορία του χωριού στους επισκέπτες με αυθεντικά θέματα.

Από την επίσκεψη στην επαρχία Τσανάκκαλε δεν πρέπει να λείπει και η γνωριμία με την Ασσο, την αρχαία ελληνική πόλη που βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα από το Τσανάκκαλε, απέναντι από τη Μυτιλήνη. Η Ασσος, όπου έζησε για λίγα χρόνια και ο Αριστοτέλης, είναι στον κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και ιδρύθηκε στην περίοδο 1000-900 π.Χ. από Αιολείς αποίκους από την Μήθυμνα της Μυτιλήνης. Στην Άσσο σώζεται αρχαίο θέατρο όπου φιλοξενήθηκε πρόσφατα συναυλία από το γκρουπ Allegra Assemble στο πλαίσιο του φεστιβάλ Troya Culture Route που διοργάνωσε το υπουργείο πολιτισμού και τουρισμού της Τουρκίας.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

Στουτγάρδη “Τροία – μύθος και πραγματικότητα”

2008

Μια έκθεση στη Στουτγάρδη παρουσίασε την πόλη του Πριάμου ως οπτασία η οποία διήγειρε τη φαντασία λογοτεχνών και καλλιτεχνών ανά τους αιώνες αλλά και ως ιστορική οντότητα, όπως αυτή προκύπτει από τις τελευταίες αρχαιολογικές ανασκαφές.

Αυτές τις ημέρες στον σιδηροδρομικό σταθμό της Στουτγάρδης μπήκε χωρίς να το θέλει στη σκιά ενός θεόρατου Δούρειου Ίππου που ορθώνεται μπροστά από το διπλανό φόρουμ της κρατικής τράπεζας της Βάδης-Βυρτεμβέργης.

Μισό εκατομμύριο μάρκα ξόδεψε ο Δήμος του Μπράουνσβαϊγκ για την κατασκευή του και στη συνέχεια υπέβαλε αίτηση για μια θέση στο Βιβλίο Γκίνες.

Το ομοίωμα έχει μήκος 13 μ. και ύψος 15 μ., ζυγίζει 45 τόνους και ο χαλύβδινος σκελετός του έχει επενδυθεί με 500 τ.μ. ξύλο από λάρικα. Στην κούφια κοιλιά του χωρούν 30 άτομα, όπως το θέλει ο ομηρικός μύθος για τον Δούρειο Ιππο.

Το Άτι εισάγει ήταν στην μεγάλη έκθεση για την Τροία που εγκαινιάστηκε στο φόρουμ στις 17 Μαρτίου 2008 και διάρκεσε τρεις μήνες, προτού μεταφερθεί στο Μπράουνσβαϊγκ και στη Βόννη.

Οκτακόσια πενήντα εκθέματα μεταφέρθηκαν στη Στουτγάρδη, από τα οποία 550 προέρχονται από 12 μουσεία της Τουρκίας και τα περισσότερα εμφανίζονται για πρώτη φορά στο εξωτερικό.

Αντιθέτως τα αρχαιολογικά μουσεία της Αθήνας, των Μυκηνών, του Αργους και της Τίρυνθας δεν ανταποκρίθηκαν στις αιτήσεις των διοργανωτών για δανεισμό αρχαιολογικών ευρημάτων.
Δεδηλωμένη φιλοδοξία της έκθεσης είναι να παρουσίασε την Τροία σαν όνειρο που κέντρισε τη φαντασία λογοτεχνών και καλλιτεχνών ανά τους αιώνες αλλά και ως πραγματικότητα, όπως αυτή προκύπτει από τις τελευταίες αρχαιολογικές ανασκαφές. Στην πραγματικότητα η Τροία στη Στουτγάρδη «απομυθοποιείται», αποσπάται από την αγκαλιά του ελληνικού μύθου και συμπαρασύρεται από μια άλλη γοητεία, από τον κόσμο της Ανατολής.

Πενήντα ολόκληρα χρόνια η αρχαιολογική σκαπάνη έμενε ακίνητη στον λόφο Χισαρλίκ της ΒΔ Τουρκίας, στην είσοδο των Δαρδανελίων, ώσπου το 1988 ο καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης Manfred Korfmann πήρε την άδεια να αρχίσει τις ανασκαφές μαζί με μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι που ανέλαβε την ελληνορωμαϊκή φάση της πόλης. Στα 13 χρόνια που πέρασαν έκτοτε άλλαξε ριζικά η εικόνα που είχαμε για την Τροία· η πόλη του Πριάμου δεν ήταν μόνο ένα οχυρό κάστρο διαστάσεων περίπου 150 Χ 200 μ., όπως έδειχναν οι ανασκαφές του Schliemann και του Dörpfeld (1870-1894) αλλά και αργότερα του Blegen (1932-1938).

Η ανθηρή πολιτεία
Η ομάδα του Korfmann έφερε στο φως μια ολόκληρη πολιτεία που απλωνόταν στα νότια της ακρόπολης σε βάθος ως και 400 μ. και διέθετε οχυρωματική τάφρο, πύλες και τείχη. Μέσα σε λίγα χρόνια φάνηκε ότι η πραγματική έκταση της πόλης ήταν πάνω από 200.000 τ.μ., η Τροία δεν ήταν άλλος ένας μίζερος οικισμός αλλά ένα ανθηρό εμπορικό κέντρο και έδρα ηγεμόνων που ζούσαν με την Αυλή τους στην οχυρωμένη ακρόπολη. Ο πλούτος των Τρώων δεν αποδεικνύεται τόσο από τα εξαιρετικής τέχνης χρυσά αντικείμενα, όπως τα ενώτια που ήρθαν στη Στουτγάρδη από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινουπόλεως.

Σε αντίθεση με τον εχέμυθο χρυσό, τα μεταλλικά κράματα δίνουν πολύ περισσότερες πληροφορίες για την προέλευση των συστατικών τους και κατά συνέπεια για την ανάπτυξη του εμπορίου. Μια μπρούντζινη αιχμή όπλου σημαίνει πρόσβαση στον κασσίτερο που υπήρχε τότε στην Κεντρική Ασία, ένα μέτριας κομψότητας περιδέραιο από ημιπολύτιμους λίθους προϋποθέτει την εισαγωγή σαρδίου από τον Καύκασο, ένα σκήπτρο από λαζουρίτη μας υποδεικνύει επαφές με την περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν.
Η γλώσσα των Τρώων
Ποια γλώσσα μιλούσαν άραγε στα πλούσια μέγαρα της ακρόπολης της Τροίας και στα στενοσόκακα της κάτω πόλης; Ο Ομηρος δίνει σε πολλούς Τρώες ονόματα ελληνικά που πιστοποιούνται ως συνηθισμένα ονόματα της μυκηναϊκής περιόδου από τις πήλινες πινακίδες της Πύλου· εκ πρώτης όψεως κατά συνέπεια παραπέμπουν στον ελληνικό γλωσσικό χώρο. Το 1995 όμως τα ερείπια της πόλης ξαφνικά μίλησαν και αυτό που ακούστηκε ήταν μια παραλλαγή της γλώσσας των Χετταίων. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια κυρτή μπρούντζινη σφραγίδα με διπλή επιγραφή στα λουβικά που ανάγεται στα τέλη του 12ου αιώνα π.Χ., μετά δηλαδή τη διάλυση του κράτους των Χετταίων. Στην εξωτερική πλευρά είναι χαραγμένο το όνομα ενός γραφέα, στην εσωτερική το όνομα μιας γυναίκας. Ναι μεν το εύρημα αυτό από μόνο του δεν αποδεικνύει ότι οι Τρώες μιλούσαν μια εκδοχή της χεττιτικής, φαίνεται όμως ότι επιβεβαιώνει τα πορίσματα συγγενών επιστημών.

Το 1996 δύο ανατολιστές, ο γερμανός Frank Starke και ο βρετανός John David Hawkins, αν και εργάζονταν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον και επί τη βάσει διαφορετικών κειμένων, κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα: η Βιλούσα που απαντά 20 περίπου φορές σε κρατικά ντοκουμέντα των Χετταίων και η Ιλιος του Ομήρου είναι ένα και το αυτό, δηλαδή η Τροία, όχι κάποιο εφεύρημα της ποιητικής φαντασίας αλλά ένα μικρό βασίλειο της Δυτικής Ανατολίας.

Στη Στουτγάρδη εκτέθηκε η λεγόμενη Συνθήκη του Αλακσάντου, ηγεμόνα της Βιλούσας, που δεν διέθετε ισχυρά εσωτερικά ερείσματα και για να διατηρηθεί στην εξουσία υπέγραψε συμφωνία υποτέλειας με τον βασιλιά των Χετταίων Μουβατάλη Β´ μεταξύ του 1290 και του 1272 π.Χ.

Ο Αλακσάντου δεσμεύεται σε περίπτωση πολέμου να ταχθεί με δυνάμεις και άρματα στο πλευρό των Χετταίων. Πολύ πρόσφατες μελέτες του βρετανού χεττιτολόγου Trevor Bryce και του γερμανού αρχαιολόγου Wolf-Dietrich Niemeier εξάλλου ανακεφαλαίωσαν παραστατικά τις αλλεπάλληλες τριβές μεταξύ του βασιλιά των Χετταίων και του ομολόγου του των Αχιγιάβα (των Αχαιών δηλαδή) που κορυφώθηκαν το δεύτερο ήμισυ του 13ου αιώνα π.Χ., όπου ανάγεται και το ιστορικό υπόβαθρο του Τρωικού Πολέμου.
Η ταύτιση με τη Βιλούσα
Η ταύτιση της Τροίας με τη Βιλούσα, καθόλου αυτονόητη για τις ομηρικές σπουδές ως πριν από μία εικοσαετία, έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις και στον τομέα της κλασικής φιλολογίας.

Ολα δείχνουν ότι οι συνήγοροι της ιστορικότητας του Τρωικού Πολέμου θριαμβεύουν και δεν είναι τυχαίο ότι ένας κορυφαίος εκπρόσωπός τους, ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας Joachim Latacz, ήταν ανάμεσα στους περίπου 200 δημοσιογράφους που παρακολούθησαν τη συνέντευξη Τύπου για τα εγκαίνια της έκθεσης.

Μόλις δόθηκε η ευκαιρία πήρε τον λόγο και ανήγγειλε την έκδοση, πριν από λίγες ημέρες, του νέου βιβλίου του με τίτλο Ομηρος και Τροία, μια αποτίμηση των συνεπειών που έχουν για τις ομηρικές σπουδές οι ανασκαφές του Korfmann.
Τα συμπεράσματα του κ. Korfmann
Ο επικεφαλής των ανασκαφών στην Τροία όμως εξάγει από τα ευρήματα και συμπεράσματα που αφορούν την ιστορία του πολιτισμού. 

«Η Τουρκία» μας είπε ο καθηγητής Korfmann «έχει το δικαίωμα να θεωρείται και αυτή λίκνο του δυτικού πολιτισμού, αφού στην ουσία πρόκειται για την αρχαία Ανατολία. Δεν πρέπει να αναμειγνύουμε στα ζητήματα αυτά την πολιτική ­ είναι γνωστό ότι οι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πριν από 600 χρόνια. Από αυτή την περιοχή όμως ξεκίνησε κάποτε η νεολιθική εποχή, η εποχή του χαλκού εγκαινιάστηκε επίσης μέσω της Ανατολίας, η οποία αργότερα ήταν ένα ενιαίο σύνολο με την Ελλάδα στον χώρο του πολιτισμού. Θυμηθείτε τον Στράβωνα από την Αμάσεια, βορείως της Αγκύρας, τα κατορθώματα του Αυγούστου χαραγμένα σε έναν βράχο στην Άγκυρα. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έφθανε ως τον Καύκασο, στην Ανατολία ακολούθησε μια χριστιανική χιλιετία με το Βυζάντιο που είχε επιδράσεις και στις σλαβικές χώρες, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία έφθανε ως τη ΝΑ Ευρώπη. 

Η Ανατολία ήταν πάντα συνδεδεμένη με την Ευρώπη. Αν θεωρούμε αυτονόητο ότι η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη επειδή ο ευρωπαϊκός πολιτισμός έχει ελληνικές ρίζες, τότε με την ίδια επιχειρηματολογία στην Ευρώπη ανήκει και η Ανατολία».

ΤΡΟΙΑ

Ομηρική Τροία

ΕΠΙΣΚΕΨΗ

Αρχαιολογικός χώρος (εισιτήριο 50 TL), αποτέλεσε το θέατρο των μαχών του Τρωικού Πολέμου και στο Μουσείο. Πορθμείο του Γκεικλί (Geyikli), πλοίο για Τένεδο (Bozcaada), απόσταση 35΄.

Η ελληνική Τένεδος, που πέρασε στην Τουρκία με τη συνθήκη της Λοζάνης, αποτελεί έναν τουριστικό παράδεισο υψηλών προδιαγραφών.

Ζουν ελάχιστοι Έλληνες και τα παλιά ελληνικά αρχοντικά να κατοικούνται από Τούρκους, η παλιά όμως ελληνική συνοικία εξακολουθεί να αποτελεί το στολίδι του νησιού και τον κυριότερο πόλο έλξης. Ολόκληρη η ενδοχώρα του εύφορου νησιού μοιάζει με έναν τεράστιο αμπελώνα που εδώ και πολλούς αιώνες παράγει εξαίσια σταφύλια και εξαιρετικής ποιότητας κρασί.

Το λιμάνι και η χώρα με το κάστρο και τις δύο γειτονιές, ελληνική και τουρκική, είναι ο μοναδικός οικισμός του νησιού. Γραφικά αιγαιοπελαγίτικα σοκάκια του, ξακουστά κρασιά.